Το «Μεγάλο παιχνίδι» των αγωγών φυσικού αερίου

Το «Μεγάλο Παιχνίδι» των αγωγών φυσικού αερίου βρίσκεται και πάλι σε πλήρη εξέλιξη. Καθώς Ρωσία και Ουκρανία διασταυρώνουν για μία ακόμη φορά τα ξίφη τους, ΗΠΑ και ΕΕ παρακολουθούν μια διαμάχη που θα επηρεάσει το ενεργειακό μέλλον αλλά και τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην καρδιά της Ευρώπης.Η ανησυχία σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι διάχυτη από τη μείωση ή και τη διακοπή της παροχής του ρωσικού φυσικού αερίου που περνά από την Ουκρανία. Στην καρδιά ενός εξαιρετικά βαρύ χειμώνα (τουλάχιστον στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη), ο ανεφοδιασμός της Ιταλίας και της Αυστρίας μειώθηκε κατά 90%, ενώ της Γαλλίας και της Σλοβακίας κατά 70%. Η παροχή φυσικού αερίου στη Βουλγαρία, την Τουρκία, την Ελλάδα και την ΠΓΔΜ σταμάτησε εντελώς, ενώ μικρότερα προβλήματα αντιμετωπίζουν η Γερμανία και η Πολωνία. Η ιστορία της σημερινής διαμάχης Tα προβλήματα ξεκίνησαν κατά τις συζητήσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας για την τιμή που η δεύτερη θα αγόραζε το ρώσικο φυσικό αέριο το 2009. Την προηγούμενη χρονιά, ενώ η δυτική Ευρώπη πλήρωνε σχεδόν 500 δολάρια για κάθε 1.000 κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου, η ουκρανική κρατική εταιρεία Naftogaz πλήρωνε μόλις 179,5 δολάρια. Για το νέο έτος, η Ρωσία τής ζήτησε αύξηση στα 418 δολάρια – ποσό που τελικά έριξε από μόνη της στα 250 δολάρια. Η Ουκρανία, όμως, δεν το δέχτηκε, με αποτέλεσμα η Ρωσία να επιστρέψει στα 418 δολάρια. Παράλληλα, η ρωσική Gazprom ζήτησε από τη Naftogaz 2 δις δολάρια, για κάλυψη παλαιότερων χρεών και προστίμων - τα οποία εταιρεία ισχυρίζεται ότι έχει ξεπληρώσει. Από την 1η του μήνα, η Gazprom διακόπτει την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ουκρανία. Δεσμεύεται όμως για την ομαλή ροή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, που γίνεται μέσω του ουκρανικού εδάφους. Στις 2 Ιανουαρίου, εκπρόσωπος της Gazprom βγαίνει εκνευρισμένος στα μέσα ενημέρωσης: η Ουκρανία, υποστηρίζει, αρνήθηκε να επιτρέψει στη Ρωσία τη ροή μέσω του εδάφους της όλης της ποσότητας φυσικού αερίου που προορίζεται για τις ευρωπαϊκές χώρες. Και, λίγο αργότερα, η κρίση οξύνεται. Ο Αλεξάντερ Μεντβέντεφ, αντιπρόεδρος της Gazprom, κατηγορεί τους Ουκρανούς ότι κλέβουν φυσικό αέριο, από αυτό που προορίζεται για την Ευρώπη, και τους ζητά να το πληρώσουν, επιπλέον από το ποσό που ήδη χρωστούν. Η Ουκρανία το αρνείται κατηγορηματικά. Υποστηρίζει ότι αφαιρεί απλώς μία ποσότητα για τεχνικούς λόγους, προκειμένου να εξασφαλίσει τη μετάβαση του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, και ότι εκτρέπει μία άλλη, για να διατηρήσει την πίεση στο σύστημα των αγωγών. Στο μεταξύ, ο ανεφοδιασμός των ευρωπαϊκών χωρών με αέριο αρχίζει να μειώνεται. Η Gazprom ισχυρίζεται ότι δεν έχει πρόσβαση στα συστήματα πίεσης των σταθμών άντλησης της Ουκρανίας και προτείνει στην ΕΕ να ελέγχει την μεταφορά του αερίου μέσω της Ουκρανίας. Η Ευρώπη αρνείται να παρέμβει. «Πρόκειται για διμερές πρόβλημα» δηλώνει εκπρόσωπος της Κομισιόν. Τη Δευτέρα, ο Ρώσος πρωθυπουργός Βλάντιμιρ Πούτιν δίνει οδηγία στην Gazprom να μειώσει τις εξαγωγές προς την Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας, σε ποσοστό ισοδύναμο με εκείνο που κλέβει (όπως υποστηρίζει) η Naftogaz. Στις χώρες της Ευρώπης, πλέον, το φυσικό αέριο φτάνει με το σταγονόμετρο. Η ΕΕ προγραμματίζει για την Παρασκευή συνεδρίαση στις Βρυξέλλες την oμάδας για το Συντονισμό του Φυσικού Αερίου, προκειμένου να λάβει μέτρα αρωγής στα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Μία μέρα νωρίτερα, έχει κανονιστεί συνάντηση των επικεφαλής της Naftogaz και της Gazprom στη Μόσχα. Μερικές επισημάνσεις Τι μέλλει γενέσθαι δεν μπορεί να προβλεφθεί. Αξίζει όμως να επισημάνουμε μερικά σημεία σχετικά με τη διαμάχη: • Κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η μείωση της παροχής φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας, επειδή παρουσιάζει ως αναξιόπιστη της Ουκρανία και υπογραμμίζει την ανάγκη ολοκλήρωσης δύο άλλων ρωσικών αγωγών, που είναι ήδη στα σκαριά: Πρώτον, του Νορθ Στριμ, που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία μέσω αγωγού στο βυθό της Βαλτικής. Ο Νορθ Στριμ παρακάμπτει την Πολωνία και τις Βαλτικές χώρες, που θεωρούνται ιδιαίτερα φιλοαμερικανικές. Δεύτερον, του Σάουθ Στριμ, που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το ρωσικό λιμάνι του Νοβοροσίσκ στο βουλγαρικό Μπουργκάς, κι εκεί θα διακλαδώνεται καταλήγοντας στη βόρεια Ιταλία μέσω Σερβίας, Ουγγαρίας και Αυστρίας, και στη νότια Ιταλία μέσω Ελλάδας. Η αντίθεση των ΗΠΑ στην κατασκευή αυτών των αγωγών είναι σχεδόν αυτονόητη. Η άλλη πλευρά του νομίσματος, όμως, είναι ότι, με τις τελευταίες εξελιξεις, και η ίδια η Ρωσία μπορεί να φανεί ως αναξιόπιστος πάροχος στα μάτια της Ευρώπης. Η Ευρώπη καταναλώνει περισσότερο από το 80% της ρωσικής παραγωγής και, όταν έχει πονοκέφαλο ο βασικός πελάτης του, πονάει και το Κρεμλίνο. Εξ ου και ο Αλ. Μεντβέντεφ, έχει επιδοθεί σε διπλωματικό μαραθώνιο, γυρίζοντας τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες προκειμένου να εξηγήσει τη ρωσική πλευρά των πραγμάτων. Η Ρωσία δεν έχει κανένα λόγο να θέλει να πιέσει την Ευρωπαϊκή Ένωση. • Εάν η Ουκρανία όντως κλέβει φυσικό αέριο, αυτό παραβιάζει κατάφωρα τη συνθήκη για το Χάρτη Ενέργειας που έχει υπογράψει, η οποία στοχεύει στην ανάπτυξη του ενεργειακού δυναμικού των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό την αφήνει έκθετη στα μάτια της ΕΕ, με την οποία επιδιώκει στενότερη συνεργασία. • Πέρα από τη διμερή σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, συντελείται μία ακόμα σύγκρουση στο εσωτερικό της δεύτερης χώρας. Στο τιμόνι της κυβέρνησής της βρίσκεται η Γιούλια Τιμοσένκο, που έχει αναθερμάνει τις σχέσεις της με τη Ρωσία, πιθανόν για να κερδίσει την υποστήριξή της στις εκλογές του 2010. Όμως ο ενεργειακός τομέας βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Βίκτορ Γιούσενκο, του φιλοαμερικανού προέδρου της χώρας και βασικού αντιπάλου της. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, μια μεταξύ τους σύγκρουση με αντίκτυπο στην ενέργεια να αντικατοπτρίζει την ευρύτερη διαμάχη μεταξύ των δύο μεγάλων δυνάμεων...


tvxs.gr